เทคนิคการติดตั้ง และทูนเสียงแบบมืออาชีพ

ในเล่มนี้เป็นเรื่องราวเกี่ยวกับเทคนิคการติดตั้งระบบเสียง ซึ่งทีมงานได้แบ่งไว้ 2 ระบบ คือ ระบบ 2 แชนแนล และระบบ 5.1 แชนแนล การติดตั้งระบบเสียงในรถยนต์จึงเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ที่จะต้องมีการศึกษาว่า ระบบเสียงระหว่าง 2 และ 5.1 แชนแนล มีความแตกต่างกันอย่างไร และจะทำอย่างไร เพื่อที่จะให้ได้คุณภาพเสียงที่ชัดเจนสูงสุดนอกจากนี้ยังได้กล่าวถึงการทูนเสียงแบบมืออาชีพ โดยเฉพาะเนื้อเรื่องที่กล่าวถึงนี้จะใช้วิธีปรับแต่งเสียง และตรวจเชคการตอบสนองความถี่เสียงในรถยนต์ด้วยเครื่อง RTA   ทีมงานได้นัดสัมภาษณ์พิเศษกับร้านติดตั้งระดับแนวหน้าของเมืองไทย PTJ AUTO SALON ซึ่งมีผลงานเป็นที่รู้จักกันเป็นอย่างดี และเป็นร้านที่ได้แชมพ์ในการแข่งขัน IASCA THAILAND เพื่อที่จะนำประสบการณ์ด้านเทคนิคการติดตั้ง และการทูนเสียง แบบมืออาชีพของร้านระดับแชมพ์ มาฝากให้ผู้อ่านได้รับรู้ถึงเนื้อหาสาระที่เป็นประโยชน์กันบ้างไม่มากก็น้อย   ถาม : ระบบเสียง 2 แชนแนล และระบบเสียง 5.1 แชนแนล ในด้านการติดตั้งนั้นมีความแตกต่างกันมากน้อยแค่ไหน ? ตอบ : ระบบเสียง 2 แชนแนล และ 5.1 แชนแนล มีความแตกต่างกันมาก ในความคิดของผม คือ เรื่องของการถอดรหัสเสียง มีผลในการวางตำแหน่งลำโพง ถ้าติดตั้งลำโพงในระบบ 5.1 แชนแนลไม่ดี ตัวถอดรหัสไม่สามารถบอกได้ว่าลำโพงอยู่ในตำแหน่งไหน เพราะเสียงจะวิ่งไปตามเอฟเฟคท์ที่มีการเข้ารหัส สำหรับระบบ 2 แชนแนล ที่เล่นกันอยู่ตอนนี้คือ ฟรอนท์สเตจ เวทีเสียงจะอยู่ด้านหน้า แต่ระบบ 5.1 แชนแนล สิ่งสำคัญคือการติดตั้งลำโพงชุดเซอร์ราวน์ดให้รับกันระหว่างลำโพงชุดหน้า และลำโพงในระบบ 5.1 ทั้งหมด   ถาม : มีการพูดกันว่าระบบ 5.1 แชนแนล ลำโพงชุดหลัง (เซอร์ราวน์ด) มีความสำคัญไม่ได้น้อยไปกว่าลำโพงชุดหน้า เพราะสามารถถ่ายทอดรายละเอียด และมิติเสียงได้เช่นเดียวกัน ? ตอบ : เมื่อก่อนที่เล่นกันจะให้ความสำคัญของลำโพงเซนเตอร์น้อยมาก แต่จริงๆ แล้วเสียงกลางจะมีมากกว่า 60 % ของภาพยนตร์ทั้งเรื่อง เพราะฉะนั้นเสียงกลางในระบบ 5.1 แชนแนล จึงมีความสำคัญมาก และจากการเรียนรู้ในด้านน้ำหนักเสียงจะต้องมีขนาดที่ เท่ากันทั้งระบบ เพื่อให้จุดเสียงที่ได้ออกมาไม่เล็กหรือใหญ่กว่ากัน สามารถสังเกตได้จากเสียงเอฟเฟคท์ที่วิ่งระนาบจากแชนแนลซ้ายไปตรงกลาง และแชนแนลขวา ถ้าลำโพงต่างไซส์กันจะทำให้เสียงเกิดความแตกต่างกันด้วย   ถาม : ถ้าเป็นระบบ 2 แชนแนล การติดตั้งควรจะเป็นอย่างไร ? ตอบ : ลูกค้าในทุกวันนี้เล่นเป็นแล้ว และรู้จักว่าเสียงที่ไพเราะเป็นอย่างไร รวมถึงมิติเสียงด้วย ในการทำระบบเสียง 2 แชนแนล ผมยึดหลักอยู่อย่างหนึ่งคือ ฟังอย่างไรให้ได้รับรู้ถึงเสียงดนตรีอยู่ด้านหน้ามากกว่าด้านหลัง ดังนั้นในแง่การฟังดนตรีไม่ควรมีลำโพงกลาง/แหลมอยู่ด้านหลัง เพราะจะไปทำลายเสียงดนตรีด้านหน้า ส่วนหัวใจการติดตั้งระบบเสียง 2 แชนแนล ไม่ว่าจะเป็น 2 ทาง หรือ 3 ทาง ผมให้ความสำคัญของการ TOE (การหันดอกลำโพง) ในกรณีที่ไม่ได้ใช้โพรเซสเซอร์ และถ้าใช้จะเป็นเรื่องที่สะดวกขึ้น แต่ถ้าไม่มีก็จำเป็นต้องใช้วิธีหันดอกลำโพง เพื่อหาเวทีเสียงที่ดีที่สุด และไม่ให้เสียงจัดจ้านเพราะการทำฟรอนท์สเตจปัญหาที่พบบ่อยก็คือ เสียงกลาง/แหลมจะเข้าถึงหูได้เร็วกว่าการติดตั้งลำโพงบริเวณ KICK PANEL ฉะนั้นเรื่องความยากในการหาเวทีเสียงขึ้นมาด้านบน และให้เสียงดนตรีอยู่ด้านหน้าคือ การปรับค่าความถี่ให้เสียงถึงหูจึงมีความสำคัญมาก อันดับแรกผมให้ความสำคัญกับการโมดิฟายพาสสีฟ ส่วนอันดับสอง คือ การ TOEลำโพงว่าจะหันดอกอย่างไร เพื่อให้ได้จุดที่ดีที่สุด เพื่อให้ได้เห็นความกว้าง และเวทีเสียง   ถาม : มีทฤษฎีในการวางตำแหน่งลำโพงอย่างไร เพื่อให้เหมาะสมกับรถแต่ละคัน ? ตอบ : สำหรับทฤษฎีของผมจะวางตำแหน่งลำโพงให้ไกลตัวมากที่สุด และหันดอกลำโพงเข้าหูให้น้อยที่สุด เพื่อไปหาจุดกึ่งกลางให้มากที่สุด ซึ่งบางครั้งถ้าไม่ดีก็จะเลือกอีกแบบหนึ่งแต่ไม่ได้หมายความว่าจะไม่หันเข้าหาผู้ฟังเลย เพราะฉะนั้นความกว้างของเวทีเสียงก็จะไม่มี แต่ไปได้โฟคัส   ถาม : เท่ากับว่าถ้าหันดอกลำโพงเข้าผู้ฟังจะได้แต่โฟคัส ? ตอบ : ใช่ คือ ถ้าหันดอกลำโพงไปที่กระจกมองหลังจะได้โฟคัส และวิธีที่ดีที่สุดคือ พยายาม TOE ดอกลำโพงไปเรื่อยๆ สิ่งสำคัญคือ ความใจเย็น ประสบการณ์ในการฟัง เพื่อหาค่าเฉลี่ยทั้งหมด ให้ได้เวทีเสียง และมิติเสียงโดยรวมที่ดีที่สุดกับรถแต่ละคัน   ถาม : ถ้าใช้โพรเซสเซอร์เข้ามาช่วย มีวิธีการติดตั้งลำโพงอย่างไร ? ตอบ : ประสบการณ์ที่ผ่านมาคือ หันดอกลำโพงเข้าหาผู้ฟังตามปกติ ส่วนที่เหลือเพียงตั้งค่าระยะทาง และเวลาของเสียงที่ถูกต้อง ซึ่งไม่เหมือนกับการใช้ NONTIME ALIGNMENT   ถาม : มีขั้นตอนการคัดเลือกสินค้าที่จะใช้ติดตั้งระบบเสียงในรถยนต์อย่างไร ? ตอบ : ในเรื่องของการทำซิสเตมที่ได้อบรมมา ผมให้ความสำคัญกับองค์ประกอบอยู่ 3 อย่างที่สำคัญ คือ สินค้า การติดตั้ง และการทูนิง ถ้าไม่มี 3 อย่างนี้ในซิสเตมของคุณจะไม่สมบูรณ์ และถ้าสินค้าดี การติดตั้งดี แต่ทูนิงไม่ดี ก็ไปกันไม่ได้ การคัดเลือกสินค้ามีความสำคัญมาก เพราะลูกค้าที่เข้ามาหาเรา สิ่งสำคัญคือ การอ่านใจลูกค้าว่าต้องการเสียงแบบไหน สมมติว่าลูกค้าต้องการเสียงในระดับออดิไฟล์ ที่ให้เสียงพริ้วใส แต่ไปหยิบลำโพงที่มีแนวเสียงออกมันๆ ก็เท่ากับว่าผิดตั้งแต่แรกแล้ว เหมือนกับว่าคุณเลือกความต้องการของลูกค้าผิด และจะเหนื่อยมากกับการทูนิง ผมต้องการให้ลูกค้าเข้าใจว่า การเลือกสินค้าเพื่อให้เหมาะสมกับที่ลูกค้าต้องการนั้นสำคัญที่สุด สิ่งสำคัญคือขยันในการฟัง ทดสอบสินค้า และอย่าคิดว่าของราคาแพงเสียงจะดีเสมอไป   ถาม : อุปกรณ์ประเภทใดในระบบเสียงที่บอกได้ว่า สามารถถ่ายทอดบุคลิกด้านเสียงได้ดีกว่าอุปกรณ์ด้านอื่น อย่างเช่น ลำโพง สามารถฟังเสียงออกได้ง่ายกว่าแอมพ์ หรือฟรอนท์ ? ตอบ : สินค้าในที่นี้ผมไม่ได้บอกว่าเป็นลำโพงเพียงอย่างเดียว แต่หมายถึง แอมพ์ และฟรอนท์ด้วย เพราะการแมทชิง ซิสเตม สามารถเลือกได้หมดว่าฟรอนท์ตัวนี้ให้เสียงแนวไหน และควรรู้ว่าสินค้ามีคาแรคเตอร์อย่างไร หรือซับตัวนี้มีแนวเสียงแบบนี้ เพราะลูกค้าไม่ได้ต้องการเสียงที่ไพเราะเฉพาะกีตาร์ เบสส์ หรือกลองอย่างเดียว แต่ลูกค้าต้องการเสียงดนตรีทั้งวง ซึ่งหมายความว่า องค์ประกอบทั้งหมดที่ให้กำเนิดเสียง มีความสำคัญหมดทุกคาแรคเตอร์ และถ้าลูกค้าต้องการความมัน ความดัง หรือดุเพียงอย่างเดียว คุณจะต้องรู้ว่าแอมพ์ตัวนี้มีคาแรคเตอร์แบบไหน หรืออย่างน้อยก็ต้องเลือกแอมพ์ CLASS D หรือ BD ถึงจะเหมาะสม   ถาม : สำหรับองค์ประกอบข้อที่ 2 ในเรื่องของการติดตั้งที่ดีเป็นอย่างไร เพื่อให้ได้ความชัดเจนของเสียงสูงสุด ? ตอบ : ผมคลุกคลีอยู่กับเครื่องเสียงบ้านมาก่อน เพราะลักษณะการติดตั้งเครื่องเสียงบ้านมีไม่มาก เมื่อเทียบกับการติดตั้งในรถยนต์ เมื่อมองจริงๆ มันมีหลายจุด และต้องป้องกันอย่างดี อย่างเช่น ตำแหน่งติดตั้งลำโพงที่ประตู ถ้านำไปยึดกับแผงประตูที่เป็นเหล็กก็ ไม่ได้ เพราะโครงสร้างของแผงประตูสามารถบิดงอได้ และส่วนสำคัญอันดับแรกของผมก็คือ การรองด้วย SPECER (ระยะห่าง) ให้ลำโพง เพื่อให้ตัวลำโพงมีการสวิงตัวที่ดี ส่วนที่สองคือ การแดมพิงที่แผงประตู เพื่อลดการสั่นกระพือให้น้อยที่สุด ถ้าสังเกตให้ดีจะเห็นว่าบานประตูจะมีรู และช่องเล็กๆ เต็มไปหมด และการปิดด้วยวัสดุแดมพิง ทำให้การสวิงตัวลำโพงไม่มีการรั่วของเสียงกลาง/แหลม ทำไมการฟังเครื่องเสียงสมัยก่อนกับตอนนี้ สามารถทำให้เสียงกลางขึ้นมาอยู่ข้างบนได้ถ้ามองว่าติดแผ่นแดมพิงเพื่อป้องกันการกระพือใช่ไหม ขอตอบว่าใช่ แต่ถ้าติดไปเพียงบางจุด และมีรูรั่วของอากาศอยู่ ก็ทำให้เกิดการรั่วของเสียงกลาง/แหลมด้วยเช่นกัน และการแดมพิงเปรียบเหมือนการตีตู้ให้กับแผงประตู ซึ่งไม่ใช่เพียงแค่ป้องกันแผงประตูกระพือเท่านั้น แต่ยังได้ความชัดเจนของเสียงกลางที่ดีขึ้นด้วย ในด้านของการบัดกรีสายเป็นอีกขั้นตอนหนึ่งในเรื่องของการติดตั้งที่ดี เพื่อให้ได้คุณภาพเสียงที่ชัดเจน ทำไมจึงเกิดคำว่าเล่นเสียงให้เล่นสาย ซึ่งผมเน้นเสมอเลยว่า ทำไมศาสตร์ของเครื่องเสียงบ้านถึงไม่มีการบัดกรีสาย เพราะว่าการบัดกรีสายด้วยตะกั่วที่ต้นสาย หรือปลายสาย ซึ่งคุณได้อะไรจากสายที่ซื้อมา ถ้าคุณต้องการวัสดุคุณภาพสูงที่แท้จริงให้ต่อตรงเข้ากับลำโพง ฉะนั้นลำโพงบ้านจะใช้วิธีขันเข้ากับขั้วต่อสายโดยตรง หรือใช้ขั้วเสียบต่อสายเข้าไปเลย หรือให้ใช้ CLAMP กดหนีบสายให้แน่นหนา ถ้าสังเกตลำโพงระดับไฮเอนด์จากยุโรป จะเห็นว่าใช้วิธีขันต่อสายเข้ากับขั้ว ไม่ได้ใช้วิธีเชื่อมตะกั่ว ซึ่งทำให้ค่าต่างๆ ภายในสายเกิดการเปลี่ยนแปลง เป็นสิ่งที่ไม่ได้ยกเมฆแต่ได้มาจากการทดลอง และไม่ให้เกิดการสูญเสียของสัญญาณแต่อย่างใด   ถาม : อยากให้ทางร้านแสดงวิธีการปรับแต่งเสียงด้วยเครื่องวัด RTA และแสดงขั้นตอนการปรับแต่งเสียงอย่างถูกต้อง ? ตอบ : จริงๆ แล้วต้องมองกันว่าหัวใจสำคัญในการทูนิงเสียงเป็นอย่างไร ส่วนเครื่องเป็นเครื่องมือสำหรับประกอบในการใช้งาน ไม่ว่าจะเป็นเครื่อง RTA หรือการวัด PEAK ของสัญญาณ แต่ถ้าถามว่าขั้นตอนสุดท้ายต่างๆ เหล่านี้ก็ยังต้องจบด้วยความชำนาญ และประสบการณ์ในการฟัง ผมมองว่าประสบการณ์ในการฟังสำคัญมากและต้องฝึกฝนประสบการณ์ในการฟังให้ดี สำหรับการใช้เครื่อง RTA ผมใช้ในกรณีที่ต้องการความมั่นใจว่า ความถี่ทั้งหมดออกมาครบย่าน แต่สุดท้ายผมใช้วิธีทูนิงด้วยหู และไม่ได้หมายความว่ารถคันที่ได้ทูนิงไปแล้วไม่มีความถี่ย่านไหนตกหายไป เพราะนี่คือ วิธีการทูนเสียงด้วยเครื่อง RTA และไม่ได้เรียกร้องว่าจะได้ค่าที่ฟแลท แต่ต้องการว่าเครื่อง RTA อ่านออกมาแล้วได้ค่าคงที่ทุกค่า เพราะบางครั้งถ้าไม่ใช้เครื่องก็ไม่ทราบว่าช่วงความถี่ที่ 25 HZ หรือ 20 HZ หายไป สำหรับวิธีที่ดีก็คือ ช่วงความถี่แต่ละย่านอยู่ในเกณฑ์ +/-3 ดีบี ส่วนการทูนด้วยหูนั้น เป็นเรื่องของความรู้สึกจากการฟังทั้งของลูกค้า หรือความชอบส่วนตัวแต่ผมไม่ได้เถียงว่าการทูนิงด้วยเครื่อง RTA สามารถให้เสียงที่ไพเราะกว่าการฟัง และไม่เชื่อเหมือนกันว่า การฟังสามารถจับความถี่ต่างๆ ได้ดีกว่าการใช้เครื่อง เพราะฉะนั้นเครื่องมือกับมนุษย์จึงต้องสัมพันธ์กัน เป็นอย่างไรบ้างครับกับคอลัมน์พิเศษ "เทคนิคการติดตั้ง และทูนเสียงแบบมืออาชีพ" มีรายละเอียดน่าสนใจอย่างไร และแต่ละร้านมีเทคนิคแบบไหนมาเล่าสู่กันฟังบ้างซึ่งทีมงานได้ไปสัมภาษณ์ร้าน PTJ AUTO SALON ที่พูดไว้น่าฟังมาก เป็นข้อคิด ที่นำมาฝากให้ผู้อ่านได้รู้ถึงเนื้อหาสาระที่มีประโยชน์บ้างไม่มากก็น้อย   ขอขอบคุณ PTJ AUTO SALON ที่ให้การสนับสนุนข้อมูลในครั้งนี้