เพื่อนเรา

คนเราชอบมีเพื่อนเล่นมาตั้งแต่เล็ก ความหมายของคำว่า “เพื่อน” มักจะมาถึงเอาตอนแก่ๆ กันแล้ว ห้วงเวลาที่เรามีเพื่อนมากๆ ก็ต้องระหว่างเรียนมหาวิทยาลัย ซึ่งเริ่มก่อตัวตั้งแต่เรียนชั้นเตรียมอุดมศึกษา ถ้านับไล่เรียงอายุขัยก็อยู่ระหว่าง 17 ปี จนเข้าวัยเบญจเพศ ปีกกล้าขาแข็ง หาทั้งงาน หาทั้งเพศตรงข้าม ผมเข้ามาอยู่กรุงเทพ ฯ ตั้งแต่อายุ 17 ปี อยู่บ้านเช่าถนนอรุณอมรินทร์ บ้านช่างหล่อ ทุกวันต้องข้ามแม่น้ำเจ้าพระยาจากท่าพรานนก มาท่าช้างวังหลังเพื่อขึ้นรถรางไปสะพานพุทธ เข้าเรียนระดับเตรียมอุดมศึกษาที่โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย   ผมรู้จักสะพานพุทธ รู้จักสามล้อโดยสาร รู้จักรถราง เมื่อเข้าเรียนโรงเรียนสวนกุหลาบก็เห็นวัดเลียบ โรงไฟฟ้าวัดเลียบ เห็นพาหุรัด และเฉลิมกรุง   รถรางที่ผมโดยสาร ออกจากท่าช้างวังหลัง ผ่านท่าราช ฯ ท่าเตียน และปากคลองตลาด ก่อนหยุดรับส่งผู้โดยสารที่สะพานพุทธ ฝั่งพระนคร สมัยนั้น พระนครมีฝั่งธนบุรี และสะพานพุทธเป็นสะพานเชื่อมระหว่างธนบุรีกับกรุงเทพ ฯ ข้ามได้ทั้งการเดินเท้า รถสามล้อถีบ และรถยนต์   สามล้อถีบ เมื่อจะขึ้นสะพานพุทธคนถีบสามล้อต้องลงมาเข็นรถ เพราะไม่มีแรงพอจะถีบขึ้น ถ้ามีผู้โดยสารนั่งอยู่ นอกจากสะพานพุทธแล้วสามล้อถีบยังต้องทำแบบเดียวกัน หากใช้สะพานกษัตริย์ศึก เพราะความชันของสะพานที่สูงพอให้รถไฟหัวลำโพงวิ่งลอดไป/มาได้   นั่งรถราง หรือยืนท้ายบนรถราง ตาก็มองภูมิทัศน์สองข้างทาง ถึงปากคลองตลาดภูมิทัศน์เปลี่ยนจากยักษ์วัดโพธิ์มาเป็นนางฟ้ารุ่นเยาว์ โรงเรียนราชินี (ล่าง) ไม่ไกลกันเท่าไรเป็นโรงเรียนเสาวภา แต่โรงเรียนเพาะช่างที่ติดกับสวนกุหลาบ ไม่ค่อยเห็นความโสภาของภูมิทัศน์   บ้านเพื่อนที่ไกลที่สุด คือ ถนนตก นั่งรถรางจากศาลาเฉลิมกรุง ผ่านสามแยก หลับแล้วหลับอีกกว่าจะถึง แต่อย่างน้อยก็ให้ความรู้ ว่าถนนตกเป็นสุดถนนสายแรกของประเทศไทย คือ ถนนเจริญกรุง   การเมืองในปีนั้น (2491) ก่อนโรงเรียนจะเปิดเทอม มีรัฐประหารรัฐบาลของนายควง อภัยวงศ์ ในเดือนเมษายน ซึ่งนายกรัฐมนตรีคนต่อมา คือ จอมพล ป. พิบูลสงคราม   นักเรียนเริ่มรู้จักองค์การยูเนสโก เพราะประเทศไทยขอสมัครเข้าเป็นสมาชิก   ยูเนสโก เป็นทบวงการพิเศษขององค์การสหประชาชาติ ก่อตั้งขึ้นตั้งแต่ปี 2488 ต่อมาในปี 2489 สงครามโลกครั้งที่ 2 สงบลงแล้ว 20 ประเทศก็รวมหัวให้สัตยาบันร่วมกันเริ่มจากข้อความเก๋ และเท่ว่า “ สงครามเกิดขึ้นในจิตใจของมนุษย์ ดังนั้นจึงต้องสร้างความหวงแหนสันติภาพ ให้เกิดขึ้นในจิตใจของมนุษย์ด้วย...”   องค์การยูเนสโก รับประเทศไทยเป็นสมาชิกตั้งแต่ 1 มกราคม 2489 นับเป็นประเทศสมาชิกลำดับที่ 49 โดยปัจจุบันมีสมาชิกทั้งสิ้น 194 ประเทศ   คำว่า “UNESCO” ย่อมาจาก UNITED NATIONS EDUCATIONAL, SCIENTIFIC AND CULTURAL ORGANIZATION ชื่อไทย “องค์การการศึกษา, วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ” แต่ละประเทศสมาชิกจะมีสำนักงานสำหรับผู้แทนถาวรของยูเนสโก ซึ่งปัจจุบันนี้ประเทศไทยมีสำนักงานส่วนภูมิภาคเอเชียและแปซิฟิค อยู่ที่ อาคาร 100 ปี มล. ปิ่น มาลากุล ใกล้กับท้องฟ้าจำลองกรุงเทพ มล. ปิ่น มาลากุล เป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการในปี 2500 คอยรับรองสถานภาพของผมกับเพื่อนที่เรียนหนังสือจบหลักสูตร สมัยเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัยปี 2491-92 เป็นช่วงเวลาที่ พลเอกมังกร พรหมโยธี เป็นรัฐมนตรีว่าการ   ผมและเพื่อนจบวิชาการบัญชีมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ซึ่งหลักสูตรขณะนั้น จบแล้วได้ประกาศนียบัตรวิชาการบัญชีเทียบเท่าปริญญาตรี ดังนั้น ประกาศนียบัตรของผมและเพื่อนในรั้วชงโค ท่าพระจันทร์ จึงต้องมี มล. ปิ่น มาลากุล ลงนามรับรอง   ผมจบ ม.8 ในการศึกษาปี 2492 กับเพื่อนๆ ที่สวนกุหลาบ ฯ ตั้งใจจะเรียนรัฐศาสตร์จุฬาเพื่อเป็นเจ้าเมือง หรือสมัยนี้เรียกว่า ผู้ว่าราชการจังหวัดนั่นแหละ เพื่อนที่ไปสอบเข้าจุฬา ฯ ทั้งกลุ่มกับผม เข้าเรียนได้หมด ยกเว้นผมตกเรี่ยราดอยู่คนเดียว เป็นเหตุให้เดินเข้าธรรมศาสตร์ท่าพระจันทร์ ซึ่งเป็นมหาวิทยาลัยเปิด   เพื่อนผมคนหนึ่ง บ้านพักของมันอยู่ที่ท่าพระจันทร์ริมแม่น้ำเจ้าพระยา มันเอนทรานศ์จุฬาเพราะหวังว่า เพื่อนของมันคือผมจะข้ามฟากจากพรานนกมาขึ้นรถไปสามย่านด้วยกันทุกวัน แต่พอเพื่อนมันสอบตก มันถึงกับร้องไห้เหมือนเด็กประถม   ปี 2492 เป็นปีมหาปีติของคนไทย ด้วยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระราชพิธีหมั้นกับ มรว. หญิง สิริกิติ์ กิติยากร ณ ตำหนักที่ประทับเมืองโลซานน์ ก่อนเสด็จนิวัติสู่พระนครในปีต่อมา ทรงพระราชพิธีราชาภิเษกและทรงราชาภิเษกสมรสกับ มรว. หญิง สิริกิติ์ กิติยากร   กำแพงชรา ท่าพระจันทร์–กำแพงธรรมศาสตร์นี้ ชราภาพมากอยู่ตรงข้ามกับวัดมหาธาตุ มีประตูเข้าออกมหาวิทยาลัยได้ทั้ง 2 ด้าน คือ ทั้งหัวถนนท่าพระจันทร์ และหัวถนนสนามหลวง ไม่มีใครยอมเป็นหางถนน   เรียนธรรมศาสตร์ตอนนั้น มีอุปสรรคในเรื่องห้องเรียน เพราะธรรมศาสตร์ดังมากในวิชาการเมือง ทหารบกเลยมายึดตึกโดมทำเป็นหน่วยทหารขึ้นมาเฉย   ผมและเพื่อนก็ต้องตระเวนไปเรียนตามโรงเรียนอื่นๆ จนกว่า มหาวิทยาลัยจะได้อาคารทั้งหมดคืนมา ที่พูดขึ้นมานี้ก็เพื่อจะอ้างว่า อายุการเรียนมันหลายปีกว่าจะจบหลักสูตร ก็เพราะเรียนไม่เป็นที่เป็นทาง ไม่ใช่ ด้อยไอคิว   และนี่ก็เป็นเหตุผลหนึ่งที่ การขานชื่อศิษย์เก่าของสองสถาบัน ระหว่าง สถาบันท่าพระจันทร์กับสถาบันสามย่าน แตกต่างกัน โดยท่าพระจันทร์หากต้องการรู้ว่า ธรรมศาสตร์รุ่นไหนก็ต้องเอาปี พศ. ที่เข้าเรียนเป็นหลัก   อย่างรุ่นผม ก็เรียกว่า บัญชีธรรมศาสตร์รุ่น 93 แต่ถ้าเป็นนิสิตจุฬา เขาจะเอาปีที่จบการศึกษาเป็นหลัก ซึ่งชาวสามย่านทำได้เพราะตั้งหน้าตั้งตาเรียนให้จบตามหลักสูตรของคณะ เอ้อระเหยลอยชายอย่างชาวท่าพระจันทร์ไม่ได้   ท่าพระจันทร์ริมแม่น้ำเจ้าพระยาสมัยนั้น เป็นท่าเรือข้ามฟาก จะข้ามไปท่าพรานนกก็ได้ ข้ามไปท่าศิริราชก็ได้ หรือข้ามไปท่าคลองบางกอกน้อยก็ได้อีก พื้นที่อาคารพาณิชย์จึงอุดมสมบูรณ์ด้วยร้านอาหาร ร้านขายหนังสือตำราต่างประเทศ หากจะดูว่าเพื่อนเราเป็นคนชนิดใดมองได้จากพฤติกรรมที่มันชอบวนเวียนอยู่กับร้านต่างๆ ของท่าพระจันทร์นี่แหละ   ผมเริ่มดื่มเบียร์ กินบรันดี และเที่ยวกลางคืนก็เพราะเพื่อน ดังนั้น ร้านขาประจำของผมที่ท่าพระจันทร์ก็คือ ร้านเภสัช ซื้อยาบำบัดโรคเที่ยวกลางคืนทุกชนิดเป็นประจำ สุดแท้แต่ร่างกายจะไปรับไวรัสอย่างใดมาในการเที่ยวกลางคืน เพื่อนคนหนึ่ง มาจากตระกูลแลนลอร์ด ออฟ บางนา มันมีโรงแรมพร้อมกระโถนและขวดน้ำในห้องพักอยู่กลางทุ่งหญ้า บางนา พร้อมให้เพื่อนใช้บริการสำหรับการเที่ยวกลางคืน ถ้ากลับเช้า ตื่นมาจะตกใจทุกที เปิดหน้าต่างออกไปสิ่งที่เห็นประจำ คือ ต้นดอกบัว   ส่วนเบียร์ไทยตอนนั้นก็ สิงห์ อย่างเดียว ไม่มี ลีโอ มีแต่ เอกซ์โอ หรือ เฮนเนสซี เอกซ์โอ   มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์ ตอนผมกับเพื่อนเรียนใหม่ๆ ยังมีชื่อเรียกเก๋และเท่ว่า มหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง (มธก.) เรียนกันจนรัฐบาลขอเปลี่ยนชื่อเหลือแค่ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ถึงวันนี้   ธรรมศาสตร์ในตอนนั้นร้อนแรงในเรื่องการเมืองไปตามยุคสมัย มีนักศึกษากรีดเลือด คือ อันดับ รองเดช ประท้วงรัฐบาล มหาวิทยาลัยมีละครประจำปี เล่นเมื่อไร สันติบาลมาดูเป็นขาประจำทุกปี   ระหว่างผมและเพื่อนเรียน มีกบฏแมนฮัทตัน จับนายกรัฐมนตรีที่ท่าราช ฯ นำตัวไปอยู่ที่เรือรบหลวงฝั่งธนบุรี นายกรัฐมนตรีกระโดดลงน้ำว่ายน้ำหลบหนี แต่หนังเรื่องนี้ไม่ยาว เล่นแค่ 3 วันก็จบ ไม่สนุกเพราะไม่ใช่ลิเก หรือนาฏะดนตรี หรือวงดุริยางค์ทหารเรือที่มาแสดงให้ประชาชนชมที่ท้องสนามหลวง   ถึงปี 2498 ประเทศไทยก็เริ่มมีพระราชบัญญัติพรรคการเมือง เพื่อนหลายคนก็ไปเป็นสมาชิกพรรคการเมือง พรรคการเมืองที่เก่าแก่ที่สุด ก็คือ พรรคประชาธิปัตย์ จนเดี๋ยวนี้ก็ยังอยู่   ปีต่อมา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงผนวช ณ วัดบวรนิเวศน์ เป็นเวลา 15 วัน พสกนิกรชาวไทยปลื้มปีติ เข้าเฝ้า ฯ ใกล้ชิดในตอนเช้าทุกวันถึงปี 2500 ประเทศไทยก็มีนายกรัฐมนตรีคนใหม่ชื่อ จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ท่านเป็นนายกรัฐมนตรีที่ “STRONG” มากที่สุด เริ่มเฉียบขาดในปี 2502 ใช้อำนาจนายกรัฐมนตรีแบบจัดเต็ม และจัดหนักด้วยอาศัย มาตรา 17 ซึ่งมีอำนาจถึงขั้นสั่งประหารชีวิต   แต่บ้านเมืองอยู่ในความสงบร่มเย็น มีหลายสิ่งหลายอย่างเกิดขึ้น เช่น บริษัทการบินไทย, บรรษัทเงินทุนอุตสาหกรรม, สภาพัฒนาเศรษฐกิจแห่งชาติ และยกเลิกการสูบฝิ่นและจำหน่ายฝิ่น โดยมีการเผาฝิ่น และเผาอุปกรณ์เครื่องมือในการสูบฝิ่น ที่ท้องสนามหลวง   เหตุร้ายของคนไทยระหว่างรัฐบาลจอมพลสฤษดิ์ คือมหาวาตภัยที่แหลมตะลุมพุก อำเภอปากพนัง นครศรีธรรมราช และประเทศไทยแพ้คดีปราสาทพระวิหาร ปี 2505   ปี 2506 ผมและเพื่อนเป็นลูกจ้าง หนังสือพิมพ์เสียงอ่างทอง ซอยวรพงษ์ บางลำพู ไปกระโดดน้ำเล่นในสระน้ำส่วนตัวของบ้านพักผู้ใหญ่คนหนึ่งที่บางแสน รับทราบข่าวร้าย จอห์น เอฟ เคนเนดี ประธานาธิบดีสหรัฐ ฯ คนที่ 35 ถูกลอบสังหารที่เมืองดัลลัสในปลายเดือนพฤศจิกายน และต้นเดือนต่อมา จอมพลสฤษดิ์ ก็ถึงแก่อสัญกรรม...!!