จากถุงก๊อบแก๊บถึงกล้องดิจจิตอล

หม้อหุงข้าวไฟฟ้า ในภาพยนตร์เรื่อง IN THE MOOD FOR LOVE ของผู้กำกับชื่อดัง-หว่อง การ์ไว มีฉากหนึ่งที่แสดงให้เห็นนาทีที่หม้อหุงข้าวไฟฟ้า เข้ามาสู่วิถีชีวิตของชาวฮ่องกงเป็นครั้งแรก ในช่วงต้นทศวรรษที่ 60 พวกเขาล้อมวงกันรอบหม้อหุงข้าว และปรบมือเกรียวกราว เมื่อสวิทช์ดีด เฮ...ข้าวสุกแล้ว ! บทยังให้รายละเอียดอีกเล็กน้อยด้วยว่า หม้อหุงข้าวไฟฟ้า เป็นสินค้านำเข้าจากญี่ปุ่น ซึ่งตรงตามประวัติของวัตถุเล็กๆ ชิ้นนี้ที่ผลิตขึ้นครั้งแรกโดย บริษัท โตชิบา เมื่อปี 2499 มีลักษณะเป็นหม้อ 2 ชั้น ชั้นนอกสำหรับบรรจุน้ำ ชั้นในบรรจุข้าว ใช้เวลาหุงนาน 20 นาที จริงๆ แล้ว ก่อนหน้านั้นทั้ง มิตซูบิชิ มัตซูชิตะ และโซนี ก็เคยพยายามผลิตหม้อหุงข้าวที่มีขดลวดนำความร้อนอยู่ภายในออกจำหน่าย แต่ไม่ประสบความสำเร็จ เพราะยังไม่มีระบบอัตโนมัติ ญี่ปุ่น ต้องนับเป็นบิดาแห่งหม้อหุงข้าวตัวจริง เพราะไม่เพียงเป็นผู้ให้กำเนิดหม้อหุงข้าวไฟฟ้า แม้แต่หม้อหุงข้าวแบบดั้งเดิมก็เกิดขึ้นที่นั่น โดยหม้อหุงข้าวเก่าแก่ที่สุด เรียกว่า คามาโดะ ปั้นจากดินและอิฐหัก มีใช้กันตั้งแต่ยุคโคฟุ ช่วงปี 843-1253 หม้อหุงข้าวไฟฟ้าคงเข้ามาในบ้านเราหลังไปถึงฮ่องกงไม่เท่าไหร่ ก่อนหน้านั้น การหุงข้าวด้วยหม้ออลูมิเนียมให้สุกสวยขึ้นหม้อนับเป็นศิลปะอย่างหนึ่ง ที่ต้องผ่านการเรียนรู้และฝึกฝนจนชำนาญ มิเช่นนั้น โอกาสจะต้องกินข้าวสุกๆ ดิบๆ ปนไหม้ หรือแฉะเป็นข้าวต้มก็มีสูงยิ่ง ใครที่เคยลงมือปฏิบัติ หรือโตทันยุคก่อนหม้อหุงข้าวไฟฟ้า คงจำได้ดี ว่าศิลปะการหุงข้าวมี 2 แบบ คือ แบบ "เช็ดน้ำ" กับ "ไม่เช็ดน้ำ"ซึ่งต่างกันที่พอข้าวเริ่มเดือด แบบแรกต้อง "เช็ดน้ำ" คือ ค่อยๆ รินน้ำออกจากหม้อ โดยอาศัย "ไม้ขัดหม้อ" อุปกรณ์ที่หายไปจากครัวนานแล้ว จากนั้นจึงลดไฟลง เรียกว่ากระบวนการ "ดงข้าว" น้ำที่รินออกมา ก็คือ น้ำข้าว เบรคฟาสต์ของเด็กรุ่นผมนั่นเอง ส่วนแบบไม่เช็ดน้ำ พอข้าวเดือด ยกหม้อด้วยไม้ขัดหม้อแล้วเอียงไปมา จนน้ำงวดแห้ง และเม็ดข้าวสุกทั่วถึง ทุกวันนี้ บ้านเมืองเจริญ (ทางวัตถุ) ไฟฟ้าเข้าถึงทุกพื้นที่ หม้อหุงข้าวไฟฟ้ากลายเป็นเครื่องใช้สามัญประจำบ้านทุกครัวเรือน แม้ในครอบครัวที่ยากจนที่สุด เท่าที่รายการโทรทัศน์จะหามาออกอากาศได้ ก็ยังมีหม้อหุงข้าวไฟฟ้า วางอยู่ให้เห็น หรือถ้าจะมีใครสักคนอวดจนว่า เขามีเครื่องใช้ไฟฟ้าติดบ้านอยู่เพียงชิ้นเดียว ผมก็ยังอยากทายว่าเป็นหม้อหุงข้าวมากกว่าพัดลม ความแพร่หลายของหม้อหุงข้าวไฟฟ้าเข้าใจได้ง่ายมาก เหตุผลหลัก คือ มันใช้สะดวก แค่ใส่ข้าวสาร เติมน้ำ เสียบปลั๊ก กดปุ่ม รอสักครึ่งชั่วโมงก็เรียบร้อย ไม่ต้องอาศัยศิลปะ หรือความชำนาญใดๆ ผลงานที่ได้อาจแข็งไปนิด หรือแฉะไปหน่อย แต่ถึงอย่างไรมันก็สุกแน่ๆ นอกจากนี้ ยังมีหลายขนาดและราคาให้เลือกตามความจำเป็น ตั้งแต่ขนาดหุงกินคนเดียวจนถึงหลายสิบ ส่วนราคาเริ่มกันที่หลักร้อยต้นๆ จนถึงหลักพันปลายๆ ยิ่งกว่านั้น เทคโนโลยีปัจจุบัน ยังทำให้หม้อหุงข้าวกลายเป็นหม้อสารพัดประโยชน์ ทั้ง หุง นึ่ง ต้ม ตุ๋น ฯลฯ ได้ในหม้อเดียว ความจริงหม้อดิน หรือหม้ออลูมิเนียมใบเก่า ก็ทำได้สารพัดไม่แพ้กันหรอกครับ เพียงแต่มันเสียบปลั๊ก กดปุ่ม ไม่ได้ แถมยังต้องการ "ความเอาใจใส่" มากไปหน่อยเท่านั้นเอง