เผชิญการเปลี่ยนแปลงอีกครั้ง

เปรียบเทียบยอดจำหน่ายรถยนต์ประจำเดือนเมษายน 2023/2022 ตลาดโดยรวม -6.1 % รถยนต์นั่ง -1.4 % รถกิจกรรมกลางแจ้ง (SUV) +57.2 % กระบะ 1 ตัน -20.3 % รถเพื่อการพาณิชย์ -3.9 % เปรียบเทียบยอดจำหน่ายรถยนต์ประจำเดือนมกราคม-เมษายน 2023/2022 ตลาดโดยรวม -6.1 % รถยนต์นั่ง +1.6 % รถกิจกรรมกลางแจ้ง (SUV) +31.2 % กระบะ 1 ตัน -18.0 % รถเพื่อการพาณิชย์ -0.1 % ตลาดรถยนต์ไทยทำท่าจะแผ่วปลายลงไปเล็กน้อย นับจากเดือนมิถุนายน-กันยายน ช่วงนี้เราเข้าสู่ฤดูฝน เป็นช่วงโลว์ซีซันของการขาย และหากดูย้อนหลังกลับไปจะพบว่า ปัจจัยภายนอก เช่น การส่งออก การฟื้นตัวของประเทศคู่ค้า ที่คาดว่าจะฟื้นตัวดีขึ้น ซึ่งดัชนีนั้นกลับฟื้นตัวช้าลง เพราะหลายส่วนกังวลต่อปัญหาการชำระหนี้ของสหรัฐฯ และสงครามในยุโรป ที่ยังมีผลต่อราคาพลังงาน ส่วนปัจจัยภายในที่มีผลกระทบ คือ ความไม่มั่นใจในภาวะเศรษฐกิจไทย ส่งผลให้ดอกเบี้ยเพิ่มขึ้น สถาบันการเงินเข้มงวดในการปล่อยสินเชื่อ ทั้งนี้ยังไม่รวมบรรยากาศทางการเมือง และทิศทางรัฐบาลหลังจากนี้จะเอาอย่างไรกับ นโยบายภาคอุตสาหกรรมยานยนต์ อย่างไรก็ตาม เชื่อว่าตลาดรถยนต์ไทยจะกลับมาคึกคักอีกครั้งเมื่อหมดฝน โดยปัจจัยกระตุ้น คือ การจัดงาน MOTOR EXPO 2023 หรือ “มหกรรมยานยนต์ ครั้งที่ 40” ที่เมืองทองธานี ซึ่งทุกๆ ปีเวทีนี้มีส่วนอย่างมากในการสร้างยอดขายในตลาด ผมเขียนถึงพัฒนาการของอุตสาหกรรมไทยบ่อยครั้ง เพื่อให้เห็นการปรับเปลี่ยนยุทธศาสตร์ของไทย ซึ่งเคยยึดโยงกับอุตสาหกรรมยานยนต์ของญี่ปุ่น เวลานี้เรากำลังเข้าสู่ยุคอุตสาหกรรมโลกใหม่ โดยมีค่ายรถจีนเป็นผู้นำ นับจากอดีตถึงปัจจุบัน รถยนต์ที่จำหน่ายในเมืองไทย เกิน 80% เป็นผลิตภัณฑ์ภายใต้สัญชาติญี่ปุ่น น่าคิดเหมือนกันว่า รถยนต์จากโลกใหม่ ที่มีบแรนด์อยู่ในมือนับร้อยบแรนด์ จะฝ่าดงญี่ปุ่น เข้ามาเป็นบแรนด์หลักในไทย ได้ในเร็ววันหรือไม่ ในเชิงโครงสร้าง อุตสาหกรรมรถยนต์ญี่ปุ่นฝังรากลึกในไทย เพราะญี่ปุ่นไม่ได้มีแค่การประกอบเพียงอย่างเดียวเท่านั้น แต่อุตสาหกรรมรถยนต์ทั้งระบบ ครอบคลุมธุรกิจต้นน้ำ กลางน้ำ และปลายน้ำ ในภูมิภาคนี้ ฐานรถญี่ปุ่นในไทยนั้นมีครบเครื่องจริงๆ แต่ความครบเครื่องนี้ ปัจจุบันไม่ใช่ข้อได้เปรียบของญี่ปุ่นอีกต่อไป กลับกลายเป็นตัวฉุดรั้งการเปลี่ยนแปลง ครั้งหนึ่งรถญี่ปุ่นต้องหาฐานการผลิตแหล่งใหม่ที่พร้อมทั้งภูมิรัฐศาสตร์ และการผลิตที่ได้ต้นทุนต่ำ สำหรับภูมิภาคนี้ ญี่ปุ่นเลือกไทยเป็นแหล่งผลิตรถเต็มระบบนอกประเทศญี่ปุ่น คือ มีทั้งศูนย์วิจัยพัฒนา ซัพพลายเออร์ และตลาดรองรับ ซึ่งก็ประสบผลสำเร็จด้วยดี แต่หลังจากทิศทางของอุตสาหกรรมยานยนต์โลกมุ่งไปยังความต้องการลดการปล่อยแกสคาร์บอนไดออกไซด์ เงื่อนไขต่างๆ เปลี่ยนไปแล้ว เอื้อต่อรถยนต์จากโลกใหม่ มีการลงทุนของรถโลกใหม่มากมาย ซึ่งรถเหล่านั้นไม่มีโซ่ตวนของซัพพลายเออร์ดั้งเดิมมาเหนี่ยวรั้ง หรือบีบรัด ทำให้สามารถสร้างความได้เปรียบในแง่ของการลงทุนผลิตด้วยต้นทุนต่ำ รถจากโลกใหม่เพียงแค่มองหาภูมิรัฐศาสตร์ที่มีความมั่นคง และใช้ประโยชน์จากการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี โดยเฉพาะรถยนต์จากจีน ที่ผู้บริโภคชาวไทยมองว่า หากเป็นเทคโนโลยีรถยนต์ไฟฟ้า (BEV) แล้ว บแรนด์จีนกำลังล้ำหน้าบแรนด์ญี่ปุ่นไปแล้ว หากดูยอดขายรถยนต์ไฟฟ้าในเดือนเมษายน ปี 2566 โดยกลุ่มอุตสาหกรรมยานยนต์ สภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย พบว่า ยอดจดทะเบียนรถยนต์ไฟฟ้าประเภทรถยนต์นั่งไม่เกิน 7 คน ในเดือนเมษายน 2566 จำนวน 3,820 คัน เพิ่มขึ้นจากเดือนเดียวกันของปี 2565 ถึง 882% และมีสัดส่วนถึง 7.73% ของยอดจดทะเบียนทั้งหมด หากว่ารถจีนต้องการตลาดไทย โดยสามารถทำราคาของรถยนต์ไฟฟ้าได้เท่ากับรถเครื่องยนต์สันดาปภายใน ในอนาคตข้างหน้า รถยนต์ไฟฟ้าซึ่งมีค่ายรถจีนเป็นผู้นำ จะครองตลาดได้มากกว่า 20 % อย่างรวดเร็ว ทิศทาง และจุดเปลี่ยนของอุตสาหกรรมยานยนต์ไทย กำลังพลิกโฉมสู่ยานยนต์แห่งอนาคต ไทยเราต้องเผชิญการเปลี่ยนแปลงอีกครั้ง เพราะพื้นฐานที่เคยพึ่งพารถยนต์ญี่ปุ่นจะถูกรบกวนด้วยความเชี่ยวชาญพิเศษของยานยนต์ไฟฟ้าจากจีน ซึ่งดัชนีที่เป็นตัวเร่งให้เกิดการเปลี่ยนแปลงเชิงลึกนี้ คือ ความต้องการของผู้บริโภคภายในประเทศนั่นเอง เป้าหมายของค่ายรถยนต์จีนนั้นน่าสนใจมาก ค่ายรถจีนนั้นกำลังดำเนินการขยายการลงทุน ซึ่งมองภาพย่อๆ แล้วมันคือ วัฏจักรที่รถญี่ปุ่นเคยทำมาก่อนในการสร้างฐานการผลิตในไทย เพียงแต่เปลี่ยนผลิตภัณฑ์ เปลี่ยนเวลา และเปลี่ยนค่ายรถต้นทางเท่านั้นเอง